About

Nepal Bhasa and Newar community

Nepal Bhasha is the mother tongue of Newars. Newars form a very diverse community 

with people from the Mongolian, Aryan and—according to some—even Dravidian races.

 Newars follow Hinduism and Buddhism, and are subdivided into 64 castes. The language

 therefore plays a central unifying role in the existence and perpetuation of Newar 

community. The poet Siddhidas Mahaju concluded that the Newar community and its rich

 culture can only survive if Nepal Bhasa survives (भाषा म्वासा जाति म्वाइ).

Relative to many other languages of Nepal, Nepal Bhasa enjoyed promotions in 

various areas since Kathmandu become the capital of the country, as the Newar community 

rose in ranks throughout the government, royal courts and businesses.

Nepal Bhasa faced a decline during the Shah era when this language was replaced by 

Khas Kura (later renamed Nepali) as the national language and after the introduction of

 the "One nation, one language" policy of King Mahendra. The then Royal Nepalese 

Government spent a lot for Sanskrit education and a Sanskrit University was approved 

during those times—although Sanskrit is virtually not spoken by anyone in Nepal—because

 Khas Kura's roots lie in Sanskrit. There were very few resources available then for even

 primary-level education in Nepal Bhasa. There were no programs broadcast in Nepal 

Bhasa in the state radio, Radio Nepal. Even after programs in Nepal Bhasa began to

 be broadcast, the language was referred to as "Newari", a term considered derogatory

 by Newars. Even today, there are no programs in Nepal Bhasa in the state television,

 Nepal Television, although it broadcasts a Bollywood Hindi movie every Saturday

 (although it is used as lingua franca in Terai, Hindi is mother tongue of less than 1% 

population in Nepal) and often Pakistani serials (in Urdu) as well. The Supreme Court 

of Nepal has also banned any use of Nepal Bhasa even for trivial matters in official 

purposes of any part of Nepal. These factors have led to a resentment among Newar

 community and a feeling of "second class" citizen in one's own state.

This fact has been used for political advantages by many parties of Nepal. Many

 slogans are translated into Nepal Bhasa, although very few important documents

 of political parties are ever translated into Nepal Bhasa.

नेवार परम्पराकाे अनाैठाे रीतिरिवाज

नेवार जातिमा अनाैठाे रीतिरिवाज र परम्पराहरू रहि अाएकाे छ कत्तिलार्इ थाहा नै छैन हाेला।

1. नेवार जातिमा जन्मदा नुन बारिन्छ जस्काे फलस्वरूप मान्छे मर्दा नुन बार्ने चलन छैन।
2. छाेराहरूकाे ब्रतबन्ध गरिन्छ तर भगवानकाे मन्दिर अगाडि दाैडन लगाइन्छ र मामाले समाउनु पर्ने र समाउन नसके बच्चा 14 वर्ष वनबास जानु पर्ने हुन्छ।
3. छाेरीहरूकाे बेल संग रजस्वला हुनु भन्दा अगाडि र रजस्वल्ला पर्व गुफा राखेर सूर्य संग बिवाह गरिदिने चलन छ। जसकाे फलस्वरूप लाेग्न मरेकाे खण्डमा महिलाहरू विधुवा बनि रहनु पर्दैन। यद्यपि कहि कहि विधुवा बन्छन् पनि। तर नेवारहरूकाे रीतिरिवाज विधुवा बस्नु पर्दैन।
4. नेवारहरूमा अर्काे अच्चमकाे रीति रहेकाे छ कि बिवाहकाे बेलामा बेहुली लिन बेहुला जाँदैनन् र बेहुलाका बजै (अजी) जानु हुन्छ र बेहुलिकाे सिउँदाेमा सिन्दुर भरेर लिएर अाउँछन् र माइतिकाे अपुस्थितिमा बेहुला र बेहुलीकाे बिवाह सम्पन्न गर्छन् ।
   
5. नेवारहरू स्वःगाेत्रमा बिवाह गर्ने अादिवासी जनजातिहरू मध्ये एक हाे। तर 7 पुस्ता नाधेका र हाडनाता नजाेडिएका संग मात्र नेवार समुदायजातिमा बिवाह सम्पन्न हुन्छ। नेवार समुदायमा मामा र फुपुका छाेराछाेरीहरू एउटै भुँडिका सन्तान सरह मानिने भएकाेले अन्य जनजातिहरूमा जस्ताे मामा र फुपुका छाेराछाेरीहरू बिच बिवाह हुँदैन।
6. मरनाेप्रन्त गरिने काज कृया पनि छुट्टै प्रकारकाे छ। सबै भन्दा धेरैलार्इ अचम्म लाग्ने कुरा नेवारहरू एकछाक पनि नुन बार्दैनन्। दिनमा एकछाक खान्छन् । सातदिनमा न्हेन्मा दिने चलन छ (सातदिनकाे भात चढाउने) जुन छाेरीहरूले पकाउनु पर्छ। 13 दिनमा चाेखिन्छ। 45 दिनकाे काम हुन्छ र 6- 12 भित्र वर्खि खुकाउने चलन भएपनि अाजकालकाे भागदाैडकाे जमानमा 13 दिनमै वर्खि फुकाउने गरिन्छ। सबै भन्दा अचम्मकाे कुरा के भने 13 दिन पछि 1 वर्ष भित्र वर्खि वारकाे छाेरा वा जाे छ उसलार्इ बाेलाएर खुवाउनु पर्छ वर्खि वारेकाकाे नातेदारहरू मध्ये जाे काेहि एकजनाले। यसलार्इ (चिपँ थिकेउ) अर्थात जुथाे गराउने भनिन्छ र याे नगरे नातेदारहरूकाेमा जान मिल्दैन। नातागाेता यसपछि टाढिन्छ।
   
7. नखत्या बाेलाउने, नखत्या भनेकाे नेवारी परम्परा र रीतिरिवाज अनुसार छुटेका चाडपर्वहरूकाे सट्टामा बाेलार्इने एउटा विशेष भाेज हाे। नखत्या अन्य कुनै कारणले बाेलाउन नपाएकाे वा जुठाे परेर छुटेकाे चाडपर्वहरूकाे सट्टा अाफन्तहरूलार्इ बाेलाएर खुवाउने चलन छ। यदि मान्छे मरेकाे बेला चिपँ थिकेउ नगरे नखत्या गर्दैनन्।
8. नेवार समुदायमा छाेरीहरूकाे मुख्य स्थान रहेकाे हुन्छ। छाेरीले अामाबाबुकाे मृत्यु पछि गरिने काज कृयामा बनाएकाे वा ल्याएकाे सामाग्रिबाट पिण्ड बनाइन्छ। सात दिनकाे भात पनि छाेरीले नै ल्याएर बनाएकाे सामाग्रि समाजेश गरि छाेरीले नै चढाउँछिन्।
9. नेवार समुदायहरू तिहारकाे लक्ष्मि पूजाकाे भाेलि पल्ट म्हः पूजा गर्छन् । म्हः अर्थात शरिर, याे दिन नेवार समुदायका मुली अामा वा बैजकाे उपस्थितिमा सपरिवार बसेर अाअाफ्नाे शरिर पूजा गरि भाेज खाने चलन छ। जुन अन्य कुनै समुदायमा देखिंदैन। र यसै दिने नेपालकाे राष्ट्रिय संबत नेपाल सम्बत पनि पर्ने भएकाेले अझ हर्षउल्लासका साथ नेपाल संबतकाे नयाँ वर्ष मनाउने गर्छन्। याे हेर्दा लाग्छ कि नेपाल संबतका बारेमा अन्य समुदायलार्इ कुनै ज्ञाँत नै छैन।

The name of Newari Language

The earliest occurrences of the name Nepal Bhasa can be found in the manuscripts Narad Sanhita, dated 1380 AD, and Amarkosh, dated 1389 AD. Since then, the name has been used widely on inscriptions, manuscripts, documents and books.

In the 1920s, the name of the language known as Khaskura, Gorkhali or Parbatiya was changed to Nepali, and Nepal Bhasa began to be officially referred to as Newari while the Newars continued using the original term. Similarly, the term Gorkhali in the former national anthem entitled "Shreeman Gambhir" was changed to Nepali in 1951.

On 8 September 1995, following years of lobbying to use the standard name, the then His Majesty's Government decided that the name Nepal Bhasa should be used instead of Newari.However, the decision was not implemented, and on 13 November 1998, the Minister of Information and Communication directed all public mass media to use the name Nepal Bhasa instead of Newari language.